Zašto je važno lečiti GERB (gastroezofagusnu refluksnu bolest)
Gastroezofagusna refluksna bolest (GERB) predstavlja širok spektar bolesti uzrokovanih regurgitacijom, tj. retrogradnim tokom najčešće želudačnog sadržaja u jednjak. GERB je često oboljenje koje se karakteriše abnormalnom ekspozicijom mukoze jednjaka kiselom želudačnom sadržaju. Ta abnormalna ekspozicija se sastoji u frekventnom izlaganju sluznice jednjaka kiselom želudačnom sadržaju, mnogo češće nego što se to fiziološki događa, ili je pak dužina izlaganja sluznice jednjaka kiselom sadržaju veća zbog nedovoljno efikasnih mehanizama čišćenja jednjaka. Najčešće su prisutna oba razloga. GERB nastaje kada refluks želudačnog sadržaja u jednjak i, eventualno, larinks (dušnik) dovede do pojave simptoma ili oštećenja tkiva ili i jednog i drugog.
Gorušica je, uz regurgitaciju, jedna od tipičnih manifestacija gastroezofagusne refluksne bolesti. Prema definiciji Svetske gastroenterološke asocijacije, pacijenti sa GERB-om imaju gorušicu najmanje dva puta nedeljno u trajanju duže od tri meseca. Pored ovih tipičnih manifestacija koje upućuju na postojanje GERB-a, mogu biti prisutne atipične manifestacije kao što su: bol u sredogruđu sličan anginoznom, suvi nadražajni kašalj, promuklost, promena boje glasa...
GERB se može podeliti u tri kategorije:
- NERB (neerozivna refluksna bolest), kod koje pacijenti imaju simptome uz negativan nalaz na endoskopiji, a koje čini 60% pacijenata sa GERB-om
- ERB (erozivna refluksna bolest), kod koje pacijenti imaju pozitivan nalaz na endoskopiji uz prisustvo simptoma ili bez njih, a koje čini 35% pacijenata sa GERB-om
- CRB (komplikovana refluksna bolest), kod koje pacijenti imaju pojavu komplikacija, a koje čini 5% pacijenata sa GERB-om. Najvažnije komplikacije do kojih uznapredovali, nelečeni GERB može dovesti su: ulceracije jednjaka, strikture jednjaka, Baretov jednjak, Baretov adenokarcinom jednjaka, karcinom dušnika, fibroza pluća...
Važno je istaći da 38% pacijenata sa endoskopski vidljivim ezofagitisom (ERB) nema simptome GERB-a.
Sve gore navedeno (velika rasprostranjenost bolesti u populaciji, mogućnost odsustva tegoba ili pak prisustva atipičnih tegoba, evolutivnost bolesti, mogućnost razvoja ozbiljnih komplikacija) upućuje na činjenicu da je veoma važno otkriti i na vreme lečiti pacijente sa GERB-om. Takođe, važno je istaći da je terapija koja se primenjuje u lečenju GERB-a veoma efikasna i uspešno dovodi do saniranja simptoma i oštećenja na sluznici jednjaka, kao i do sprečavanja nastanka komplikacija bolesti.
U lečenju se koriste različite mere: promena higijensko-dijetetskog režima, medikamentno lečenje, endoskopsko lečenje, hirurško lečenje...
- Promena higijensko-dijetetskog režima podrazumeva promenu životnih navika i načina ishrane (režim ishrane, izbegavanje pušenja, izbegavanje konzumiranja alkohola, kafe, gaziranih pića, jakih začina, čokolade, karminativa, luka, spavanje na višem uzglavlju, redukcija telesne mase, izbegavanje povećanja intraabdominalnog pritiska, isključivanje medikamenata koji smanjuju tonus donjeg ezofagusnog sfinktera ili usporavaju klirens jednjaka (progesteron, antiholinergici, sedativi, beta-adrenergički agonisti, nitrati, Ca-antagonisti).
- Medikamentno lečenje podrazumeva primenu blokatora produkcije hlorovodonične kiseline, a suvereno mesto među njima zauzimaju inhibitori protonske pumpe, dok se blokatori H2 receptora mogu koristiti kao dopuna kod noćnog proboja kiseline, antacidi kao simptomatska terapija za neutralizaciju kiseline, kao i prokinetici. Terapija treba da bude dovoljno intenzivna i dovoljno dugotrajna da bi obezbedila uklanjanje simptoma, saniranje oštećenja, i sprečavanje pojave komplikacija.
- Endoskopsko lečenje podrazumeva metode „ojačavanja“ donjeg ezofagusnog sfinktera, čime se popravlja antirefluks barijera, ali ova metoda nije dala očekivane rezultate i zato nije našla veću primenu.
- Hirurško lečenje se koristi kada konzervativnim pristupom (medikamenti i higijensko-dijetetski režim) ne možemo da postignemo očekivani rezultat u saniranju i kontroli bolesti i sprovodi se primenom antirefluks metoda fundoplikacije jednjaka.
Gastroezofagusna refluksna bolest je često uporna, skrivena, može napraviti veoma ozbiljne komplikacije, a s druge strane, veoma je zahvalna za lečenje zbog mogućnosti pravilne edukacije pacijenata u smislu korekcije stila života i načina ishrane, a zahvalna je i za lekara u smislu odabira najoptimalnijeg načina lečenja.